Có một “chiếc xe bất tử” ở Huế

Chắc hẳn trong chúng ta, không ai là không biết đến hòa thượng Thích Quảng Đức, người đã tẩm xăng tự thiêu tại một ngã tư đông đúc ở Sài Gòn vào ngày 11 tháng 6 năm 1963 nhằm phản đối sự đàn áp Phật giáo của chính quyền Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm.

Sau khi chết, thi hài của Thích Quảng Đức đã được hỏa táng lại, nhưng trái tim của ông thì vẫn còn nguyên. Đây được coi là biểu tượng của lòng trắc ẩn, dẫn đến việc giới Phật tử suy tôn ông thành một vị Bồ tát, làm tăng sức ảnh hưởng của vụ tự thiêu lên dư luận.

Dạo bước trên đường Kim Long song song với dòng sông Hương uốn mình trong xanh, chúng tôi đến viếng chùa Thiên Mụ. Ấn tượng đầu tiên đập vào mắt là tháp Phước Duyên cao 7 tầng (21 mét) – biểu tượng của chùa Thiên Mụ (hay còn gọi là Linh Mụ). Bất ngờ nhất là gian trưng bày di vật của bồ tát Thích Quảng Đức với chiếc xe hơi dường như còn nguyên vẹn cùng những bức di ảnh về ngài.

Đã có khá nhiều tài liệu ghi chép về lai lịch chiếc ôtô di vật này. Được biết, chiếc Austin vốn là của một phật tử chùa Thiên Mụ có tên là Trần Quang Thuận, pháp danh Tâm Đức đã có duyên với Phật sự khi cho mượn để đưa rước Hòa thượng Thích Quảng Đức từ chùa Ân Quang tới ngã tư Phan Đình Phùng – Lê Văn Duyệt. Sau đó Nha cảnh sát Sài Gòn đã thu giữ chiếc xe như một vật chứng.

Phải 2 năm sau, năm 1964 khi ông Trần Quang Thuận tiến cúng lại chiếc xe cho chùa Thiên Mụ, các vị sư trong chùa đã làm đơn xin chiếc xe về trưng bày làm di vật, chiếc xe Austin mới được đưa từ Sài Gòn ra Huế và nằm lại đó với thời gian.

Một tài liệu của nhà phật khi viết về tiểu sử thân thế của Bồ tát Thích Quảng Đức cũng có nhắc đến sự hiện diện của chiếc xe này: Người lái chiếc xe của Phật tử Trần Quang Thuận gửi ở chùa Ân Quang đưa Hòa thượng Thích Quảng Đức tới ngã tư Phan Đình Phùng – Lê Văn Duyệt, trước tòa Đại sứ Cao Miên (Campuchia), dừng lại đó, làm bộ chữa xe để Hòa thượng bước xuống đường.

Bồ tát Thích Quảng Đức khoan thai bước xuống xe, chắp tay xá bốn phương, rồi tĩnh tại ngồi kiết già trên đường, mặt quay về hướng tây, miệng lâm râm niệm Phật. Khi bàn tay Bồ tát Thích Quảng Đức vừa thả que diêm xuống, ngọn lửa bùng lên rừng rực như bó đuốc khổng lồ bao quanh người. Nhưng người vẫn tĩnh tại ngồi kiết già, tay chắp trước ngực, gương mặt không lộ chút nét đau đớn.

Tăng ni, phật tử bao quanh ngọn lửa đang bùng lên dữ dội. Người lâm râm tụng kinh, người hô to khẩu hiệu chống chính quyền. Nhiều người, kể cả một số cảnh sát chống biểu tình đã quỵ xuống khóc và lạy bồ tát đang vị pháp thiêu thân…

Chiếc xe nhãn hiệu Austin Westminster như một chứng nhân luôn nhắc nhở người đời sau đừng quên sự kiện bi hùng ngày 11/6/1963 của Phật giáo Việt Nam, của những người yêu nước Việt Nam. Tìm hiểu về dòng xe này cũng có nhiều điểu thú vị.

Theo cuốn Men and Motors of the Austin, dòng Westminster được hãng xe Austin Motor của Anh quốc sản xuất từ năm 1954 – 1968. Vốn dĩ, vào năm 1952, Austin Motor cùng Morris Motor chính thức sáp nhập vào British Motor Corporation (BMC). Trước đó, Morris nổi tiếng với dòng xe cỡ nhỏ có tên Minor mang kiểu dáng thuôn tròn theo đúng trường phái thiết kế của xe hơi Anh. Vì thế, sau khi sáp nhập, BMC dĩ nhiên không quên thừa hưởng nền tảng thiết kế của chiếc Minor. Dựa vào đó, dòng xe Mini danh tiếng toàn cầu đã ra đời và tạo dấu ấn khó phai trong lịch sử xe hơi thế giới. Đến tận bây giờ, khi BMC đã sụp đổ, hãng xe BMW của Đức vẫn liên tục tung ra nhiều phiên bản mang tên Mini Cooper được phục dựng từ dòng Mini ngày trước.

Quay trở lại với BMC vào giai đoạn sau khi sáp nhập Austin và Morris, tập đoàn này không chỉ thửa lại thiết kế của Minor để phát triển dòng Mini mà còn cho ra đời mẫu xe Austin Westminster. Vì thế, chiếc Westminster từ hồi thập niên 1950 – 1960 của thế kỷ trước vẫn có khá nhiều nét tương đồng với mẫu xe Mini Cooper hiện tại. Đó là phần đầu xe tròn trịa kết hợp cùng bộ đèn tròn chân phương và lưới tản nhiệt mang kiểu dáng nửa hình bầu dục. Tất nhiên, Austin Westminster vẫn có những nét riêng chứ chẳng phải là bản sao nguyên vẹn từ Minor hay Mini. Austin Westminster dài hơn Mini và phần đuôi được cách điệu theo kiểu 2 cạnh lướt sóng song song nhau, tựa như một số mẫu xe Mỹ đang thịnh hành vào thời bấy giờ.

Trong khoảng thời gian từ năm 1954 – 1968, Austin sản xuất tổng cộng 4 thế hệ Wesminster lần lượt mang mã A90, A95/A105, A99, A110. Đầu tiên, Austin Westminster A90 được giới thiệu tại triển lãm London Motor Show vào năm 1954. Khi đó, Westminster A90 mang động cơ 6 máy đặt thẳng hàng có dung tích 2.6L cho công suất 85 mã lực và đạt tốc độ tối đa gần 140 km/giờ.

Đến năm 1956, BMC tung ra phiên bản kế tiếp của Westminster A90 là Wesminster A95/A105 và chiếc xe chở Hòa thượng Thích Quảng Đức đến nơi tự thiêu thuộc phiên bản này. Lúc bấy giờ, BMC sản xuất tổng cộng khoảng 35.000 chiếc Austin Westminster thế hệ 2. Phiên bản Austin Westminster A95/A105 vẫn sử dụng động cơ dung tích 2.6L nhưng được cải tiến để cho công suất 102 mã lực và tốc độ tối đa đạt 155 km/giờ. Trong đó, Westminster A105 có chiều dài cơ sở nhích hơn đôi chút so với A95.

Vào năm 1959, BMC tung ra phiên bản thứ 3 của Austin Westminster mang mã hiệu A99 với nhiều thay đổi trong thiết kế và sử dụng động cơ 2.9L công suất 103 mã lực. Tiếc thay, thiết kế Austin Westminster A99 lại không được cải tiến dựa trên trường phái xe Anh mà lại mang dáng vóc như một chiếc sedan “hộp diêm” kiểu Mỹ. Vì thế, Austin Westminster như một con thuyền lơ lửng giữa Đại Tây Dương khi chẳng dạt vào bờ nước Anh mà cũng không cập bến Mỹ quốc. Càng tiếc hơn, BMC đã không nhận ra điều đó khi tiếp tục tung ra chiếc Austin Westminster thế hệ 4 theo đúng xu hướng thay đổi như đã làm với A99. Kết quả, phiên bản này đã đóng lại trang sử ngắn ngủi của Austin Westminster.

Hãng xe Austin Westminster đoản mệnh như vậy, và ở Việt Nam không mấy ai biết về nhãn hiệu xe này. Tuy nhiên, chiếc A95 chở hòa thượng Thích Quảng Đức thì lại bất tử theo thời gian bởi nó là di vật đặc biệt thể hiện lòng yêu nước của người Việt.